Referencyjna stopa procentowa jest jednym z najważniejszych wskaźników w polityce pieniężnej, mającym bezpośredni wpływ na gospodarkę kraju. Każda osoba, która chce zaciągnąć kredyt hipoteczny lub go spłaca, na pewno spotkała się z tym pojęciem, ponieważ ten wskaźnik ma znaczenie w kontekście wysokości raty kredytu. Czym jest referencyjna stopa procentowa i jak jest ustalana? Na te pytania postaramy się odpowiedzieć w poniższym artykule.
Czym jest stopa referencyjna NBP?
W kontekście stóp procentowych warto mieć świadomość, że istnieje kilka ich rodzajów, a każda odnosi się do innego aspektu finansowego. Depozytowa, lombardowa, redyskontowa czy referencyjna – wszystkie są ustalane przez Radę Polityki Pieniężnej (RPP), która jest organem decyzyjnym Narodowego Banku Polskiego (NBP). Aby zrozumieć, czym jest stopa referencyjna i jak wpływa na wysokość zobowiązań finansowych, dobrze jest poznać jej definicję.
Stopa referencyjna to wskaźnik rentowności bonów pieniężnych emitowanych przez NBP podczas podstawowych operacji otwartego rynku, takich jak zakup lub sprzedaż krótkoterminowych bonów na rynku międzybankowym. Jest ona również używana do obliczania wartości pomocy publicznej, w tym pożyczek czy odroczeń terminów płatności. W Polsce od 6 lutego 1998 roku stopa referencyjna Narodowego Banku Polskiego jest jedną z podstawowych stóp procentowych ustalanych przez Radę Polityki Pieniężnej na podstawie analiz szeregu wskaźników ekonomicznych.
Stopa referencyjna stanowi podstawę do obliczania wszelkich stosowanych odsetek, a jej wysokość jest publicznie dostępna, co pozwala obu stronom umowy na jej weryfikację. Stopa bazowa jest podstawą do określenia oprocentowania kredytów. Dla zobowiązań ze zmiennym oprocentowaniem, stawką referencyjną są rynkowe stopy procentowe (WIBOR). Natomiast w przypadku kredytów z oprocentowaniem stałym, stopą bazową może być stopa referencyjna NBP.
Stopa referencyjna ma istotne znaczenie przy szacowaniu wartości pomocy de minimis, określaniu dokładnej wysokości oprocentowania kredytów oraz wyznaczaniu odsetek za ewentualne opóźnienia w płatnościach. Aby poznać minimalną cenę, po jakiej banki przeprowadzają operacje otwartego rynku, wystarczy sprawdzić wykres stopy referencyjnej, który zawiera zarówno aktualne, jak i historyczne dane, wraz z datami ostatnich aktualizacji.
Co wpływa na wysokość referencyjnej stopy procentowej?
Głównymi czynnikami wpływającymi na zmiany stóp procentowych są obecna sytuacja gospodarcza oraz poziom inflacji. W przypadku utrzymywania się wysokiej inflacji, ceny na rynku rosną, a wartość pieniądza maleje, co prowadzi do podnoszenia stóp procentowych. Działanie to ma na celu ograniczenie konsumpcji, szczególnie tej finansowanej napędzanej tanimi kredytami. Jednocześnie, wyższe oprocentowanie lokat ma zachęcać ludzi do oszczędzania i inwestowania.
Z drugiej strony, duża deflacja, czyli sytuacja odwrotna do inflacji (wzrost wartości pieniądza w czasie), zazwyczaj skłania do obniżenia stóp procentowych. Ma to na celu zniechęcenie klientów do oszczędzania i odkładania zakupów. Dlaczego jest to niekorzystne i RPP stara się temu przeciwdziałać? Ponieważ spadek konsumpcji prowadzi do stagnacji gospodarczej i wzrostu bezrobocia. Wysokie bezrobocie powoduje, że ludzie jeszcze mniej chętnie wydają pieniądze, co może przekształcić stagnację w poważny kryzys gospodarczy.
Z tego powodu Rada Polityki Pieniężnej, analizując sytuację w krajowej i zagranicznej gospodarce, stara się utrzymać tzw. „cel inflacyjny”. Oznacza to dążenie do osiągnięcia niskiej, maksymalnie 2,5% inflacji, co pozwala na utrzymanie wzrostu gospodarczego bez ogólnego wzrostu cen na rynku.
Czym jest wskaźnik WIBOR?
Termin WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) odnosi się do referencyjnego wskaźnika stopy procentowej dla pożyczek udzielanych na polskim rynku międzybankowym. Określa on stopę procentową, po jakiej największe banki w Polsce są skłonne pożyczać sobie nawzajem środki w określonym czasie i na określony okres.
Na podstawie tej referencyjnej stopy procentowej na rynku międzybankowym ustala się m.in. oprocentowanie kredytów hipotecznych i gotówkowych, które banki oferują klientom indywidualnym oraz firmom. Jest to zatem wskaźnik mający znaczący wpływ na rynek finansowy, gospodarkę oraz inwestycje. Dla osób zaciągających kredyty, wartość WIBOR jest istotna, ponieważ wpływa na wysokość oprocentowania, a tym samym na koszt pożyczki.
Referencyjna stopa procentowa NBP — na co wpływa?
Na co wpływa stopa referencyjna NBP? Niestety, wpływa na wiele aspektów. Pośrednio oddziałuje na wysokość oprocentowania kredytów, w tym na stawkę WIBOR, oraz kart kredytowych. Wyższa stopa referencyjna NBP oznacza wyższe koszty pożyczania pieniędzy. Z kolei osoby oszczędzające na lokatach terminowych i kontach oszczędnościowych mogą cieszyć się wyższym oprocentowaniem swoich oszczędności. Dodatkowo poziom stopy referencyjnej ma znaczenie dla pomocy publicznej de minimis skierowanej do przedsiębiorców oraz dla wysokości odsetek za opóźnienia w płatnościach.
Stopa referencyjna jest jednym z najważniejszych narzędzi Banku Centralnego wpływających na gospodarkę oraz sytuację finansową obywateli. Jej wpływ jest szczególnie widoczny w przypadku kredytów. Niskie stopy procentowe oznaczają tani dostęp do pieniędzy, jednak utrzymanie takiej sytuacji nie zawsze jest możliwe.