Osoba, która zaciąga kredyt, musi liczyć się z koniecznością poniesienia związanych z tym kosztów. Niektóre z nich – na przykład odsetki – płacone są co miesiąc i stanowią po prostu część raty. Inne, takie jak prowizja czy opłata przygotowawcza, są pobierane jednorazowo, zaraz po podpisaniu umowy. Co ciekawe, przy spłacie kredytu przed terminem można ubiegać się o ich rozliczenie i zwrot należnej nam ich części.
Zwrot prowizji przy wcześniejszej spłacie kredytu – podstawa prawna
Podstawą do ubiegania się o zwrot wspomnianych opłat jest artykuł 49 ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 r. Zgodnie z nim, w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowite jego koszty powinny zostać pomniejszone o te, które dotyczą skróconego okresu. Przez wiele lat banki interpretowały wspomniany zapis w sposób korzystny dla siebie, twierdząc na przykład, że dotyczy on jedynie braku możliwości naliczania odsetek po spłacie kredytu. Budziło to wiele wątpliwości.
Zostały one rozwiane przez wyrok TSUE z dnia 11 września 2019 roku. Stwierdzał on jasno, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu konsument ma prawo do zwrotu części wszystkich kosztów, jakie zostały na niego nałożone w związku z jego udzieleniem, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. Otworzyło to przed wieloma klientami banków drogę do odzyskania części prowizji.
Czy zwrot prowizji bankowej jest możliwy w przypadku wszystkich kredytów?
Zwrot części prowizji możliwy jest przede wszystkim w przypadku zobowiązań, objętych regulacjami wspomnianej wyżej ustawy. Warto mieć więc świadomość tego, czym jest kredyt konsumencki. Ustawodawca definiuje go jako zobowiązanie w kwocie nie wyższej niż 255550 złotych, zaciągnięte na cele prywatne, czyli niezwiązane z prowadzeniem firmy lub innej działalności zawodowej. W praktyce kredytem konsumenckim mogą być więc m.in. pożyczka, kredyt w rozumieniu prawa bankowego czy kredyt odnawialny.
Ustawa określa również kilka innych, rzadziej spotykanych typów kredytu konsumenckiego.
Wspomniane przepisy dotyczą wszystkich uczestników rynku – zwrot kosztów jest więc należny również w przypadku zobowiązań, zaciągniętych w SKOK-u lub w firmie pożyczkowej. Nie jest on natomiast możliwy wówczas, gdy umowa kredytu została podpisana przed 18 grudnia 2011 roku, czyli przed wejściem w życie ustawy o kredycie konsumenckim. Na zwrot prowizji mogą liczyć również niektóre spośród osób, które zaciągnęły kredyt hipoteczny i spłaciły go przed terminem.
Czy na zwrot prowizji może liczyć przedsiębiorca?
Zwrot prowizji możliwy jest jedynie w przypadku kredytów konsumenckich. Co do zasady nie ma więc możliwości, by otrzymała go firma. Warto jednak zauważyć, że przedsiębiorcy korzystają również ze zwykłych kredytów gotówkowych i finansują nimi swoje potrzeby, niezwiązane z działalnością zarobkową. W takim wypadku mogą oni liczyć na zwrot części prowizji – przy wcześniejszej spłacie kredytu powinni bowiem zostać potraktowani jako zwykli konsumenci.
Jak uzyskać zwrot prowizji z tytułu wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego?
Podstawowym warunkiem, niezbędnym do uzyskania zwrotu prowizji, jest zamknięcie kredytu przed końcem okresu obowiązywania umowy. Teoretycznie jest to proste, w praktyce jednak banki stosują wiele trików, które mają zniechęcić klientów do postąpienia w ten sposób.
Niekiedy spłaty odbywają się na przykład za pośrednictwem specjalnego konta rozliczeniowego, z którego pobierane są raty. Aby zamknąć cały kredyt, należy wówczas udać się do placówki banku lub skontaktować z infolinią. Ponadto likwidacja limitu odnawialnego wymaga złożenia odpowiedniego oświadczenia – wynika to z charakteru tego produktu. Więcej informacji na ten temat znaleźć można w naszym artykule “Czym jest limit odnawialny? Wyjaśniamy”, do którego serdecznie zapraszamy. Teoretycznie to sam bank powinien rozliczyć kredyt i dokonać zwrotu prowizji. W rzeczywistości jednak zwykle konieczne jest złożenie przez klienta odpowiedniego wniosku.
Jak powinien wyglądać wniosek o zwrot prowizji pobranej przez bank i jakie informacje powinny być w nim zawarte?
Wniosek o zwrot prowizji bankowej powinien zawierać kilka podstawowych elementów.
Przede wszystkim muszą w nim znaleźć się dane – nasze oraz instytucji, do której kierowane jest żądanie. Należy określić również, jakiego spłaconego przed czasem zobowiązania dotyczyć ma częściowy zwrot prowizji. Warto podać nie tylko numer umowy, ale również datę jej zawarcia. Jest to istotne przede wszystkim wówczas, gdy dana instytucja udzieliła nam kilku kredytów.
Oczywiście należy też jasno sprecyzować żądanie. Powinno ono dotyczyć rozliczenia i zwrotu wszelkich kosztów, związanych z udzielonym kredytem. Warto przy tym wspomnieć o treści przepisów, które regulują obowiązki banków w tej kwestii. Przypomnijmy, że są to: artykuł 49 ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12.05.2011 r. oraz wyrok TSUE z 11.09.2019 r. Dla własnej wygody należy też podać numer konta bankowego, na które ma wpłynąć zwrot. Wniosek sporządzony w formie papierowej powinien zawierać własnoręczny podpis kredytobiorcy.
Kto może otrzymać zwrot prowizji w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu hipotecznego?
Kredyty hipoteczne nie są zaliczane do kredytów konsumenckich. Nie oznacza to jednak, że klienci, którzy spłacili je przed czasem, nie mogą liczyć na zwrot prowizji. Jest on możliwy wówczas, gdy umowa została zawarta po 22 lipca 2017 roku (tego dnia pojawił się odpowiedni zapis w ustawie o kredycie hipotecznym).
Trzeba jednak zaznaczyć, że regulacje, na podstawie których całkowite koszty kredytu hipotecznego ulegają obniżeniu przy przedterminowej spłacie, są wyjątkowo niejasne i mogą być interpretowane na różne sposoby. Zawsze warto jednak złożyć wniosek o zwrot – nawet jeżeli zostanie on odrzucony, poznamy opinię banku w naszej sprawie.
Jak zachować się, gdy bank odmówi zwrotu prowizji?
Nie każdy wniosek o zwrot prowizji jest rozpatrywany pozytywnie. Powodem odmowy może być na przykład termin jego złożenia – należy pamiętać, że roszczenia tego typu przedawniają się po 6 latach od momentu spłaty kredytu. Niemal na pewno zostaną odrzucone też wnioski, dotyczące zobowiązań zaciągniętych przed zmianą ustawy o kredycie konsumenckim (18 grudnia 2011 roku).
Niekiedy instytucja finansowa odmawia jednak bezpodstawnie dokonania rozliczenia prowizji lub zaniża wysokość zwrotu. Bardzo często interpretuje ona przy tym przepisy w inny sposób niż my. W takim przypadku możemy szukać pomocy u Rzecznika Finansowego. Może on przeprowadzić postępowanie interwencyjne lub pomóc w polubownym zakończeniu sporu. Jeżeli jednak nawet jego działania nie przyniosą rezultatów – a my jesteśmy pewni swoich racji – może być konieczne wystąpienie na drogę sądową.